Biyoeşdeğer Hormon Replasman Tedavisi Nedir?

Biyoeşdeğer hormon replasman tedavisi, insan vücudunun kendisi tarafından üretilen hormonların hemen hemen aynısı olan fakat yapay yolla üretilip hastalara nakledilen tedavi yöntemidir.

Tedavinin ne olduğu, kimlere uygulanabileceği, tedavi sonundaki hedefin ne olduğu gibi pek çok soruyu Kağıthane Kızılay Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Bölümü doktorlarımız sizler için cevapladı.

Hormonların vücuttaki işlevi nedir?

Hormonlar endokrin bezler tarafından üretilen kimyasal moleküllerdir. Bu moleküller üretildiği bölgeden uzaktaki organların nasıl ve ne zaman çalışacaklarını kontrol ederler. Hormonlar vücutta birçok sistem ve fonksiyonu düzenlemektedir. Hormon düzeylerinde oluşabilecek küçük bir anormallik bile belirtilere yol açarak yaşamı etkileyebilmektedir. Oluşan bu anormalliklerin düzeltilmesi ile oluşan anormallikler kısa sürede normale dönebilmektedir. 

Biyoeşdeğer hormonlar nedir?

Biyoeşdeğer hormonlar vücuttaki bezler tarafından üretilen hormonlar ile benzer etkiler gösteren moleküller olarak tanımlanabilir.

Biyoeşdeğer hormon tedavisinde amaç nedir?

Biyoeşdeğer hormonlar verilmesi ile düşük düzeyli hormonların yol açtığı şikayetleri giderirken olası yan etkilerin en azda olması hedeflenmektedir.

Biyoeşdeğer hormon tedavisi en sık hangi dönemlerde uygulanır?

Biyoeşdeğer hormon kullanımı en sık menopoz öncesi ve sonrası ortaya çıkan belirtilerin tedavisinde kullanılmaktadır.

Biyoeşdeğer hormon tedavisinde kullanılan hormonlar nelerdir?

Biyoeşdeğer hormon tedavisinde kullanılan hormonlar bitkisel kaynaklardan elde edilir. Östrojen, progesteron ve testesteron en sık kullanılan biyoeşdeğer hormonlardır.

Biyoeşdeğer hormon tedavisi nedir? Uygulama şekli nasıldır?

Ülkemizde hazır formları bulunmayan bu biyoeşdeğer hormonlar ilgili uzmanlarca reçete edilerek eczacılar tarafından majistral ilaç olarak hazırlanmaktadır. Verilecek biyoeşdeğer hormon tipleri ve miktarları kişiselleştirilerek hazırlanmakta ve tablet, krem, jel, sprey ve vajinal fitil gibi değişik yollarla yine hastanın tercihine göre uygulanabilmektedir. Biyoeşdeğer hormon tedavisi klasik hormon replasman tedavisine göre daha güvenli, daha etkin, doğal ve kişiselleştirilmiş bir alternatif olarak ortaya çıkmıştır.  Henüz bu iddialar henüz kesin olarak ispat edilmemiş olsa da FDA (Amerika Birleşik Devletleri Gıda ve İlaç Dairesi) biyoeşdeğer hormonların kullanımı, etkinliği, güvenliği konusundaki çalışmalara devam etmektedir. Özel hormon kombinasyonları çoğunlukla FDA onaylı biyoeşdeğer hormon kombinasyonları içerse de henüz FDA onayı almamış ek hormonlarda içerebilmektedir. FDA onaylı özel hormon kombinasyonları temelde biyoeşdeğer hormonlar ile aynı içerikleri barındırsa da biyoeşdeğer hormon tanımına uymayan ek hormonlar içerebilmektedir.   

Kimler biyoeşdeğer hormon tedavisi alamaz?

Hangi yöntem olursa olsun ek hormon tedavisi almak doktorunuz ile sizin aranızda yapılacak dikkatli bir kar zarar değerlendirilmesi sonrasında karar verilmelidir. Biyoeşdeğer hormon tedavisi hakkındaki bilimsel tartışmalar devam etmekte ve kullanılan hormonların birçoğu henüz FDA onayı almamış olsa da bu biyoeşdeğer hormon tedavisinin tedavi seçeneklerinden çıkarılacağı anlamına gelmez. Aşağıdaki durumlardan herhangi birini yaşadınız ise hormon tedavisi sizin için güvenli olmayacaktır:

• Kan pıhtılaşması,
• Kalp ve kalp damar hastalıkları,
• Meme kanseri,
• İnme.

Biyoeşdeğer hormonlar ne için kullanılır?

Vücudunuzdaki hormon seviyeleri yaş ile birlikte azalmaktadır. Bu hormonlar östrojen, progesteron ve testosterondur. Bu hormonların azalması ile sıklıkla oluşan belirti ve bulgular:

• Sıcak basmaları,
• Gece terlemeleri,
• Vajinal kuruluk,
• Cinsel isteksizlik ve ağrılı cinsel ilişki,
• Uyku bozuklukları,
• Halsizlik ve yorgunluk,
• Kilo alma,
• Duygu durum değişiklikleri (depresyon, anksiyete),.
• Unutkanlık,
• Saç dökülmesi,

Hormon seviyelerindeki düşüşten kaynaklı bu belirtiler dışardan verilecek hormon takviyesi ile kısa sürede ortadan kalkmakta veya hafiflemektedir.

Hormon replasman tedavisi ile biyoeşdeğer hormon tedavisi arasındaki fark nedir?

Hormon takviyesinin nasıl verileceği konusunda yöntemler arası fark burada ortaya çıkmaktadır. Klasik HRT (hormon replasman tedavisi) de belirli içerikleri olan ilaç firmalarınca hazırlanmış, sabit doz ve etken madde içeren ilaçlar hastaya verilirken biyoeşdeğer hormon replasman tedavisinde içerik olarak biyoeşdeğer formdaki ilaçlar kişiye özel dozlarda, yan etkiler en az olacak şekilde, hastanın istediği yol ile (ağızdan, deri yolu ile, vajinal krem vb.)  verilmektedir.

Kişiye özel verilen doz nasıl belirlenir?

Kişiye özel doz hastanın tedavi öncesi kan, idrar ve tükürük analizleri ortaya konulan hormon profili ile belirlenirken amaç şikayet ve semptomları ortadan kaldıracak en az ilaç dozunu kullanmaktır. Tedavi başlangıcından itibaren etkiler görülmeye başlasa da tam etkinin başlaması üç ayı bulabilmektedir. Yan etkiler açısından klasik hormon tedavileriyle kıyaslandığında biyoeşdeğer hormon tedavisinin daha güvenli olduğu düşünülmektedir.