Çikolata Kisti Nedir? Nasıl Tedavi Edilir?

Çikolata kisti, endometriozis hastalığı (rahmin içini çevreleyen endometrium tabakasının rahim dışında bulunması) neticesinde oluşmaktadır. Bu hastalığa sahip kadınların % 60-70’inde çikolata kisti görülmekte olup kimi kadınlarda sosyal yaşamını etkileyecek derecede sorunlar yaşatırken kimi kadınlarda ise hiçbir belirti vermemekte ve jinekolojik muayenelerde ortaya çıkmaktadır.

Çikolata kistinin ne olduğu, nasıl oluştuğu, nasıl ortaya çıktığı ve tedavi yöntemlerinin ne olduğu gibi pek çok bilgiyi Kağıthane Kızılay Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Bölümü doktorlarımıza sorduk.

Çikolata kisti nedir?

Çikolata kistleri endometriozis dediğimiz hastalığın yumurtalıklar üzerinde oluşturduğu kistlere verilen addır. Hastalığın oluşum mekanizması rahim iç tabakasında bulunan hücrelerin bir şekilde karın iç zarı üzerine yerleşerek burada oluşturduğu doku reaksiyonları üzerinden gelişir. Çikolata kistleri çikolata renkli yoğun içerikleri nedeniyle çikolata kisti olarak adlandırılırlar. Çikolata kistleri nadir olamayarak 10 cm’nin üzerinde büyük kistler dönüşebilirler.

Çikolata kistleri nasıl oluşur?

Çikolata kistlerinin oluşumu ile ilgili birçok teori vardır. Bunlar adet kanaması sırasında adet kanı ile rahim içi hücrelerin tüplerden karın içine geçmesi (retrograd menstrüasyon), genetik faktörler, bağışıklık sistemi bozuklukları ve bu hücrelerin kan yoluyla taşınması olsa da bu teorilerden hiçbiri tek başına yeterli değildir. Ancak bilinen net bir durum çikolata kistlerinin kişinin diyeti, yaşam tarzı, doğum kontrol yöntemleri, cinsel yaşamının olup olmaması ile ilgi olmadığıdır.

Çikolata kistleri vücudumuzun hangi bölgesinde oluşur?

Çikolata kisti veya daha genel adı ile endometriozis sıklıkla pelvis tabanı dediğimiz karın alt kısmında yerleşim gösterirler. Yumurtalıklar bu hastalığın en sık görüldüğü yerdir.

Endometriozis belirtileri nelerdir?

Endometriozis sıklıkla üç şikayet oluştururlar. Bunlar:

1) Devamlılık gösteren karın alt bölgesi ağrısı,

2) Kısırlık,

3) Çikolata kistleri (endometrioma),

Kısırlık şikayeti ile başvuran her hastada çikolata kisti veakla gelmelidir. Yine ağrılı adet ve cinsel ilişkide hastalığın sık belirtileri arasındadır. Tanı muayene sırasında yapılan transvaginal veya abdominal ultrason ile konur.

Çikolata kistleri nasıl tespit edilir?

Çikolata kistleri ultrasonda tipik görünüm ve içeriğe sahip olsalar da diğer bazı kistler ile ayrım mümkün olmayabilir. Tanıda daha çok epitelyal over kanserlerin monitörizasyonunda kullandığımız serum CA-125 seviyesinin nadir olmayarak yükselişi yardımcı olmakla birlikte birçok bening durumda da yükselmesi nedeniyle özgüllük ve duyarlılık açısından düşük tanı değerine sahiptir.  Bu nedenle tanıda en doğru yöntem hastanın şikayetleri ile ultrasonografik görüntülenmenin esas olduğu CA-125’ in yardımcı test olarak kullanılması olacaktır. Ancak bizim tanı da en geçerli yöntem olarak adlandırdığımız altın standart tanı yöntemi, aynı zamanda bir cerrahi tedavi yöntemi olan laparoskopidir. Yani hastalığın varlığı ve derecesi tam olarak direkt gözlem yöntemi olan laparoskopidir.

Kimler risk altında?

Çikolata kisti pek çok kadında görülebilir. Ancak bu zamana kadar elde edilen veriler, belli başlı özelliklere sahip kadınlarda görülme olasılığının daha fazla olduğunu göstermektedir. Bu özellikler:

1) Ailesinde (Birinci derece akrabalarda) endometriozis hikayesi olanlar,

2) Geç yaşta ilk kez çocuk sahibi olanlar,

3) Doğuştan gelen rahim anormalliği olanlar,

4) Erken yaşta adet görenler,

5) Adet kanamasını şiddetli geçirenler,

6) Açık tenli olanlar,

7) İleri bir yaşta menopoza girenlerdir.

Çikolata kistlerinin kansere dönme ihtimalleri var mıdır?

Çikolata kistleri, genel olarak iyi huylu kistler olup kansere dönüşme olasılığı oldukça düşüktür. Bu olasılık % 0,1-0,5 arasındadır. Bundan dolayı çikolata kistine sahip olan her kadının ameliyat edilmesine gerek bulunmamakta ve belli bir süre takibi yapılmaktadır.

Çikolata kistinin tedavisi nasıldır?

Çikolata kistlerinde tedavi seçenekleri temel olarak iki tiptir. İlki çikolata kistlerine yönelik ilaçların kullanıldığı medikali tedaviler iken ikincisinde ise çikolata kistlerine yönelik cerrahi prosedürler bulunmaktadır. Tedavi semptoma yöneliktir. Yaş, çocuk isteği, ağrının var olup olmaması tedaviyi planlamada önemli parametrelerdir. Tedavide iki ana belirti ve şikayet hedeflenir. Bunlar: kronik pelvik ağrı ve infertilitedir (kısırlık).

Kronik pelvik ağrının medikal tedavisinde nasıl bir yol izlenmektedir?

Kronik pelvik ağrının medikal tedavisinde ağrı kesici ilaçlar ve çeşitli hormonal preperatlar kullanılmaktadır. Çikolata kistlerinin yarattığı ağrının özellikle de adet dönemlerinde hayat kalitesini ileri derece bozar nitelikte olması nedeni ile en azından adet dönemlerinde düzenli olarak kullanılması ağrı şikayetini azaltmakta ve hastanın günlük aktivitelerine (okul, iş, sosyal yaşam ) devam etmesine olanak sağlamaktadır.

Kronik pelvik ağrının medikal tedavisinde hedef nedir?

Ağrı tedavisinde kullanılan hormonal ilaçların amacı ovulasyonu (yumurtlamayı) engelleyerek çikolata kisti ve diğer odaklarda oluşan ve ağrı nedeni olan olayları baskılayarak hissedilen ağrıyı azaltmaktır. Medikal tedavilerin cerrahi tedavilere kıyasla daha az risk içermesi, daha ucuz maliyetli olması ve uygulama kolaylıkları avantajlı olsa da bu tedaviler küratif (kesin tedavi edici) değil supresif (geçici olarak baskılayıcı) tedavilerdir. 

Çikolata kistlerinin cerrahi tedavisi nasıl yapılır?

Çikolata kistlerinin cerrahi tedavisinde laparoskopik yöntemler (kapalı ameliyat) en sık kullanılan ve en etkin tedavi yöntemidir. Bu tedavide amaç, çikolata kistini oluşturan kist çeperinin tamamen çıkartılması ve karın içerisinde yerleşim gösteren diğer endometriozis odaklarının ortadan kaldırılmasıdır.

Çikolata kisti ameliyatlarına nasıl karar verilir?

Çikolata kistlerinin ameliyatında ilk seçen her zaman laparoskopik ameliyatlardır. Bunun nedeni bu ameliyat tekniğinde açık ameliyatlara kıyasla daha hassas çalışılabilmesi nedeniyle tedavinin daha etkin olması, yumurtalık rezervine olan olumsuz etkinin daha az olması, daha kısa iyileşme süresi ve ameliyat sonrası daha fazla olan kendiliğinden gebelik oranları olmasıdır. Çikolata kistlerinde tedavi k çaptan bağımsız cerrahidir. Ancak 3 cm altı kistlerde hastanın şikayetleri ve çocuk beklentisi de göz önünde tutularak cerrahi öncesi izlem yapılabilir.   

Çikolata kistinin cerrahi müdahale sonrası tekrarlama riski var mıdır?

Çikolata kistinin yumurtalıklardan çıkarılmasından sonra hastalığın ilk 5 yıl içerisinde tekrarlama riski %20-40 civarındadır. Yapılan çalışmalar bu tekrarlanma olasılığının normal vajinal doğum yapan kadınlarda daha az, sezaryen doğum yapan kadınlarda ise daha yüksek olduğunu göstermektedir.