Skolyoz (Omurga Eğriliği) Nedir?

İnsan omurgası, baş ile başlayıp leğen kemiğine kadar uzanan; vücut ağırlığının neredeyse üçte ikisini taşıyan kemik yapısıdır. Bu yapıda 23’ü hareketli olmak üzere toplam 33 kemik bulunur. “Skolyoz” olarak da bilinen omurga eğriliği ise genelde büyüme çağında ortaya çıkan ve omurganın yana doğru “10” ve üzeri derecede eğilim göstermesi ile oluşur. Skolyozda sağa ya da sola kayan omurlar, aynı zamanda kendi etrafında da dönmekte, bundan dolayı da üç boyutlu bir deformite olarak kabul edilmektedir. Küçük yaşlarda da ortaya çıkabilen skolyoz, tedavi edilmediği takdirde ileriki dönemlerde ciddi sıkıntılar ortaya çıkarabilmektedir.

Skolyoz Belirtileri Nelerdir?

Skolyoz, başlangıç evresinde ciddi bir belirti vermediğinden dolayı ileriki dönemlerde farklı sağlık sorunlarına yol açabilmekte ve tedavisi de daha zor bir hale gelebilmektedir. Belirti ve şikayetin en az seviyede olduğundan dolayı genellikle farklı bir nedenle çekilen röntgenlerde kendini belli etmektedir. Genel anlamda skolyozun varlığına işaret eden belli başlı belirtiler arasında şunlar sayılabilir:

• Omurganın sağ tarafa ya da sol tarafa doğru bir eğrilik göstermesi,
• Ciddi boyuta ulaşan kamburluk,
• Omuzlarda ve kalçada oluşan duruş bozukluğu,
• İleri düzeyde bel ağrısı,
• Oturur pozisyondan ayağa kalkmada zorlanma,
• Belirli bir süre dik durmada sorun yaşama,
• Gövdenin bacaklara oranla anormal kısa olması,
• Özellikle skolyozun derecesi arttığında kendini göstermeye başlayan nefes darlığı,
• Kişinin boyunda meydana gelen kısalma,
• Kıyafetlerin eskiye kıyasla vücutta iyi durmaması.

Skolyozun Açısal Sınıflandırması Nasıldır?

Çeşitli görüntüleme yöntemleri ile teşhis edilen skolyoz, sahip olduğu eğrilik bakımından açısal olarak derecelendirilmekte ve gerekli tedavi yöntemleri bu açıya göre belirlenmektedir. Skolyozun derecelerine göre sınıflandırılması şu şekilde yapılmaktadır:

1. 10 Derecenin Altındaki Açılar:

“Spinal Asimetri” olarak adlandırılan 10 derece ve altındaki skolyozlar insan sağlığı için herhangi bir risk oluşturmaz. Fakat eğriliğin daha ileri bir düzeye ulaşmaması için düzenli kontrolleri aksatmamak gerekmektedir.

2. 20-40 Derece Arasındaki Açılar:

20-40 dereceli skolyozlar, orta dereceli olarak kabul edilmektedir. Bu açı dereleri arasındaki skolyozların cerrahi yerine egzersiz, korse ve fizik tedavi uygulamaları ile kontrol altında tutulması hedeflenmektedir.

3. 40 Derece ve Üzeri Açılar:

40 derece ve üzeri skolyozlar, gelişimini tamamlamış skolyozlar kabul edilmektedir. Bu açıdaki skolyozların tedavisi genellikle cerrahi yöntemler ile yapılmaktadır.

Skolyoz Tipleri Nelerdir?

Skolyoz; görüldüğü dönemler, sebepleri ve sonuçlarının farklılığı bakımından üç grupta sınıflandırılmaktadır:

1. İdiopatik Skolyoz (Nedeni Belli Olmayan Skolyoz)

Nedeni tam olarak hala belli olmayan idiopatik skolyoz, günümüzde görülme sıklığı en yüksek olan skolyoz türüdür. Omurganın sağa ya da sola doğru ‘S’ veya ‘C’ şeklinde eğilmesi ile oluşur. İdiopatik skolyozların tümünde omurga eğriliğinin yanı sıra omurların kendi ekseni etrafında dönmeleri de görülmektedir. Omurların kendi eksenleri etrafındaki dönüşleri ise kişinin sırtında biçim bozuklukları oluşmasına sebebiyet vermektedir.

2. Nöromusküler Skolyoz

Nöromusküler skolyoz, idiopatik skolyozdan sonra görülme sıklığı en fazla olan ikinci skolyoz tipidir. Nöromusküler skolyozun temelinde, merkezi sinir sisteminde ya da kasların nörolojik bir bozukluğundan kaynaklı sorunlar yer almaktadır. Sinir hastalıklarının kaynağında beyinde ya da omurilik yer alırken kas hastalıkları çocukluk döneminde veya daha ileriki yaşlarda ortaya çıkabilmektedir. Nöromusküler skolyoz, özellikle solunumda sorunlar yaşatmakta ve duyu eksikliğine neden olmaktadır. Bu tip skolyozda cerrahi tedavi yolu daha çok küçük yaşlarda tercih edilmektedir. Solunum sıkıntısından dolayı korse tedavisinin de tercih edilmediği nöromusküler skolyozda daha çok füzyon tedavisi uygulanmaktadır.

3. Konjenital (Doğumsal) Skolyoz

Görülme sıklığı bakımından üçüncü sırada yer almaktadır. Konjenital skolyoz, skolyozun yeni doğan bir bebekte mevcut olma durumudur. Bebeğin henüz anne karnında (çoğunlukla 4-8 haftalar aralığında) omurları oluşurken meydana gelen olumsuzluklardan kaynaklanmaktadır.

Konjenital skolyoz, hızlı bir ilerleme süreci gösterdiğinden dolayı erken dönemde fark edilme olasılığı daha yüksektir. Erken dönemde fark edilen bu tip skolyozda tedavi yolu olarak cerrahi operasyona başvurulma ihtimali bulunmaktadır.

Skolyoz Tanı Yöntemleri Nelerdir?

Çocukluk çağından itibaren başlayan skolyozun tanı yöntemlerinden biri fiziksel muayenedir. Omurga yapısına bakıldığında göze çarpan asimetri ya da öne doğru eğilme durumunda sırtta oluşan kabarıklık skolyozun habercisi olabilmektedir. Bunların yanında kimi skolyozun çıplak gözle tespit edilmesi zor olduğundan doktor tarafından omurganın röntgen filmi istenebilir.

Skolyozun tespitinde en çok kullanılan yöntemlerden biri röntgen filmleridir. Röntgen filmi ile skolyozun kesin tanısı konulabilmekte, eğim derecesi ve tam olarak nerede yer aldığı saptanabilmektedir. Belirli sürelerle tekrarlanan röntgen filmi ile skolyozun kontrol altında tutulması da sağlanmaktadır. Röntgen, skolyoza dair hemen hemen tüm gerekli bilgileri sunduğundan dolayı MR’a nadiren başvurulmaktadır. MR’a ise daha çok ağrı bacaklara vurur ve güç kaybı gerçekleşirse başvurulmaktadır. Skolyozun eğrilik yüzdesi yüksek seviyedeyse ve kemiklerin daha ayrıntılı görüntülenmesine gerek görülürse Bilgisayarlı Tomografi (BT)’ye de başvurulabilmektedir.

Skolyoz Tedavisi Nasıl Olur?

Skolyozda tedavi yöntemi skolyozun derecisine ve kişinin yaşına göre farklılık gösterebilmektedir. Genellikle çocukluk çağında ortaya çıkan skolyoz eğer yine bu dönemde tespit edilebilirse cerrahi yöntemlerle önüne geçilebilmektedir. İleriki yaşlarda tespit edilen skolyozun tedavi yöntemi olarak ise genellikle korse ve fizik tedavi tercih edilmektedir.

Skolyozun tedavisinde genel olarak kullanılan yöntemler şunlardır:

• Belirli aralıklarla yapılan takip
• Korse uygulamaları
• Kişiye özel fizik tedavi uygulamaları
• Cerrahi yöntemler

Omurga eğriliğinin yüzde 20 ve aşağıda olduğu durumlarda genellikle tedavinin ilk adımı olan takip yöntemi izlenir ve herhangi bir cerrahi girişimde bulunulmaz. Bu eğrilik derecelerinde kişiye çeşitli ufak egzersizler verilerek skolyozun kontrol altında tutulması sağlanır. Skolyoz tedavisinde kullanılan genel yöntemler arasında;

1. Skolyozda Korse Tedavisi

Eğrilik derecesi yüzde 20-40 arasında olan kişilerde ise genellikle korse tedavisi uygulanır. Uygulanacak olan korse tedavisi doktor tarafından kişinin omurga eğriliğinin derecesine ve yapısına göre özel olarak seçilmektedir. Tedavi esnasında omurganın eğim derecesi farklılık gösterirse eğim deresine uygun korselere geçilmektedir. Küçük yaştaki çocuklar için ise korse tedavisi 60 dereceye kadar uygulanabilmektedir. Böylece skolyozun ilerleme hızı düşürülebilmektedir. 60 derece üzerindeki eğimlerde ise genellikler cerrahi yöntemlere başvurulmaktadır.

2. Skolyoz Egzersizleri

Skolyoza özel uygulanan egzersiz programları ile skolyozun önüne geçilebilir. Özellikle küçük yaşlardan itibaren 15 derecenin üzerinde skolyoza sahip çocuklara uygulanan yoğunlaştırılmış skolyoz egzersizleri, çocuklar üzerinde ciddi bir etkiye sahip olmaktadır. Bunun yanında 40-50 derecelik skolyozlarda da kişiye özel olarak uygulanan skolyoz egzersizleri, hastalık üzerinde olumlu sonuçlar verebilmektedir.

3. Skolyozda Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Programları

Fizik tedavi, omurga eğrilik derecesi kaç olursa olsun tedaviye yardımcı bir uygulama olarak gerçekleştirilebilmektedir. Omurga eğriliğinin yüzde 20 ve altı olan hastalarda fizik tedavi uygulamaları tek başına yeterli olabilirken, 20 derece ve üzeri eğriliklerde korse tedavisi ile birlikte uygulanabilmektedir. Bunun yanında skolyoz ameliyatı olan hastaların da ameliyattan sonra uygun fizik tedavi yöntemleri ile iyileşme sürecine yardımcı olmaktadır.

Skolyozda fizik tedavi yöntemleri özellikle eğriliğin 20 derece ve altında olan hastalarda eğriliğin artmamasına ve kişilerin hayat kalitelerinin düşmemesine yardımcı olmaktadır.

4. Skolyozda Cerrahi Yöntem

Skolyozda cerrahi yöntemler en son yöntem olarak uygulanmaktadır. Omurgada eğrilik derecesinin ileri dereceye ulaşması, fizik tedavi, egzersiz ve korse uygulamalarının tedaviye cevap vermemesi durumlarında cerrahi yönteme başvurulmaktadır. Buradaki amaç, skolyozun kontrol altına alınarak kişide ortaya çıkan estetik bozuklukların ortadan kaldırılmasıdır. Erken dönemde uygulanacak olan cerrahi işlemlerde omurgada yer alan deformasyonların başarı ile ortadan kaldırmak mümkün olabilmektedir.

Skolyoz ameliyatlarında iki yöntem kullanılmaktadır. Bunlardan biri ön girişimli diğeri ise arka girişimli operasyonlardır. Arka girişimli operasyonlar, sırt bölgesinden uygulanmaktadır. Sırt girişimli operasyonlarda ameliyattan sonra omurganın hareket kabiliyeti azalmaktadır. Ön girişimli ameliyatlar ise koltuk altı bölgesinden yapılmaktadır. Koltuk altından yapılan operasyonların en büyük avantajı ameliyat sonrası omurganın hareket kabiliyetinin yüksek olması ve dikiş izlerinin koltuk altında kaldığı için estetik bir bozukluk göstermemesidir.

Skolyoz Ameliyatı Çocuklarda Uygulanabilir Mi?

Skolyozda omurga eğriliğinin ileri dereceye varmadan erken dönemde teşhis edilmesi hastalığın tedavisi açısından oldukça önemlidir. Bundan dolayı çocukluk çağından itibaren her 6 ayda bir kontrol yapılmalı ve skolyoz teşhisi konulursa tedaviye başlanması gerekmektedir. Özellikle kız çocuklarda görülme olasılığı daha fazla olan skolyozun tespit edilmesi halinde uzman hekim tarafından gerekli egzersiz, korse tedavilerinin yanında cerrahi işlemlere de başvurulabilmektedir.

Skolyoz İçin Hangi Bölüme Başvurulmalıdır?

Skolyoz hastalığının teşhis ve tedavisi için “Ortopedi ve Travmatoloji” bölümümüze başvurabilirsiniz.